Blog

 

Sosyal fobi nedir?

İnsanların sosyal etkileşimler sırasında aşırı endişe veya korku hissettikleri, halka açık yerlerde kendilerini rahatsız hissettikleri ve sosyal ortamlardan kaçınma eğiliminde oldukları psikolojik bir bozukluktur. Bir kişinin sosyal veya performans durumlarında sürekli endişe, korku veya utanç duyguları ile karakterizedir. Sosyal ortamlarda olumsuz değerlendirilme, eleştiri veya utanma korkusu, sosyal fobisi olan kişiler için en yaygın semptomdur. Topluluk önünde konuşma, topluluk içinde yemek yeme, diğer insanlarla etkileşim kurma veya performans sergileme gibi sosyal etkinlikler sırasında belirgin olabilir.

 

Belirtiler

Sosyal fobi genellikle erken yetişkinlik döneminde başlar ve zamanla kötüleşebilir. Sosyal fobi belirtileri, bireyler arasında farklılık gösterebilir ancak yaygın belirtiler şunlardır:

Yoğun kaygı ve korku: Sosyal fobi yaşayan kişiler, sosyal durumlarla karşılaştıklarında aşırı bir kaygı ve korku hissederler. Başkalarının dikkatini çekme, utanç yaşama ve eleştirilme endişesi bu durumların tetikleyicileri arasındadır.

Fizyolojik belirtiler: Kalp çarpıntısı, titreme, terleme, mide rahatsızlığı ve baş dönmesi gibi bedensel belirtiler sıkça görülür. Bu belirtiler, kişinin daha da endişelenmesine ve durumunun kötüleşmesine neden olabilir.

Kaçınma davranışları: Sosyal fobi, kişilerin sosyal etkileşimleri azaltma veya kaçınma eğilimi göstermelerine yol açar. Topluluk önünde konuşmaktan, sosyal etkinliklere katılmaktan veya başkalarıyla yakın temas kurmaktan kaçınmak bu davranışların bazılarıdır.

Olumsuz düşünceler ve inançlar: Sosyal fobi yaşayan bireyler kendilerini negatif bir şekilde değerlendirebilirler ve başkalarının olumsuz düşünceleri hakkında abartılı bir şekilde endişe duyabilirler. Bu da kişilerin özgüvenini ve kendine değerlerini olumsuz yönde etkiler.

 

 

 

Sosyal Fobinin Günlük Yaşamı Etkilemesi

Sosyal fobi, günlük yaşamı pek çok şekilde etkileyebilir. İş, okul, ilişkiler ve genel yaşam kalitesi gibi alanlarda önemli zorluklara neden olabilir.

İş Yaşamı: Sosyal fobisi olan bir kişi, iş yerinde topluluk önünde konuşma yapması gerektiğinde veya takım çalışması gerektiren projelerde yer aldığında endişe ve korku yaşayabilir. Bu durum, iş performansını olumsuz etkileyebilir ve terfi veya yeni fırsatlar elde etme şansını azaltabilir.

Eğitim: Sosyal fobisi olan öğrenciler, sınıf içinde sözlü sunumlar yapmak, sınıf tartışmalarına katılmak veya öğretmenleriyle iletişim kurmak gibi sosyal etkinliklerde zorluk yaşayabilirler. Bu, öğrenme deneyimini etkileyebilir ve öğrencinin akademik başarısını olumsuz yönde etkileyebilir.

İlişkiler: Sosyal fobi, romantik ilişkiler, arkadaşlık ilişkileri veya aile ilişkileri gibi kişisel ilişkilerde zorluklara yol açabilir. Sosyal etkinliklerde rahatsızlık hissetme veya toplum içinde utangaçlık duyma, kişinin yeni ilişkiler kurmasını veya mevcut ilişkileri sürdürmesini engelleyebilir.

Yaşam Kalitesi: Sosyal fobisi olan bireyler genellikle sosyal etkinliklerden kaçınma eğilimi gösterirler. Bu durum, sosyal izolasyon, yalnızlık hissi ve depresyon gibi sorunlara yol açabilir. Sosyal etkileşimlerden kaçınma, kişinin genel yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve mutluluğunu engelleyebilir.

 

Tedavi ve Yardım

Sosyal fobi tedavisinde birkaç farklı yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler arasında bilişsel davranışçı terapi (BDT), ilaç tedavisi ve destek grupları yer almaktadır.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, sosyal fobinin en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Bu terapi, kişinin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını dönüştürerek sosyal kaygıyı azaltmayı hedefler. Terapist, kişinin olumsuz düşüncelerini tanımlamasına ve sorgulamasına yardımcı olur. Daha gerçekçi ve olumlu düşüncelerin geliştirilmesi sağlanır. Aynı zamanda terapi, kişinin korktuğu durumları adım adım deneyimlemesini ve korkularıyla yüzleşmesini teşvik eder.

İlaç Tedavisi: Sosyal fobinin şiddetli semptomları olan kişilerde ilaç tedavisi düşünülebilir. Genellikle seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) veya benzodiazepinler gibi ilaçlar kullanılır. SSRI’lar, beyindeki serotonin seviyelerini düzenleyerek kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Benzodiazepinler ise kısa süreli kullanım için etkili olabilir, ancak uzun süreli kullanımları bağımlılığa yol açabileceği için dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır. İlaç tedavisi genellikle bir psikiyatrist tarafından yönetilir.

Destek Grupları: Sosyal fobiyle başa çıkmak için destek gruplarından faydalanmak da önemlidir. Bu gruplar, sosyal fobisi olan kişilerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaşmalarını, destek almalarını ve birbirlerine moral vererek güçlenmelerini sağlar. Destek grupları, sosyal fobiye sahip olan kişiler arasında anlayış ve empati ortamı yaratır.

 

Ek olarak, sosyal fobi tedavisine ek olarak diğer destekleyici yöntemler de kullanılabilir. Bunlar arasında sosyal beceri eğitimi, stres yönetimi teknikleri, gevşeme egzersizleri ve mindfulness gibi yöntemler bulunur. Kişinin bireysel ihtiyaçlarına ve semptomlarının şiddetine bağlı olarak, tedavi planı bir uzman tarafından belirlenir ve kişiye özgü olarak uyarlanır. Unutulmaması gereken önemli bir nokta, sosyal fobi tedavisinin bireysel bir süreç olduğudur. Tedaviye erken başlamak, düzenli bir şekilde tedavi planına uymak ve profesyonel yardım almak tedavinin başarısını artırabilir.

 

Psk. Mehmet Şanoğlu