KÜBLER- ROSS & YASIN EVRELERİ
Ölüm hakkında daha rahat konuşulması gerektiğini düşünen İsviçreli- Amerikalı psikiyatrist
Elisabeth Kübler- Ross uluslararası alanda çok satan kitabı Ölüm ve Ölmek Üzerine’ de (On
Death and Dying), beş aşamalı bir model olan “Keder Teorisi”ni ilk kez tartışmış ve bu model
“Kübler- Ross Modeli” olarak kabul görmüştür.
Kübler- Ross farklı hastalıkları olan ve hastalıklarının son evresinde olan 200 hasta ile yaptığı
görüşmelerin sonucunda yaklaşan ölüme ortak tepkiler verdiklerini bulmuş ve bu
görüşmelerin sonucunda ölümün kabulüne ilişkin beş evre belirlemiştir. Bu evreler kısaca
şöyle açıklanabilir:
1) İnkâr
Ölümün yaklaşmakta olduğuna direnerek tanıyı reddetme aşamasıdır. Birey doktorun tanı
koyarken hata yaptığını düşünerek başka bir doktor arayışına girer.
2) Öfke
Birey bu evrede durumun gerçekliğini kabul eder ancak çevresindeki sağlıklı insanlara
kızgındır. Aynı zamanda doktorların iyileşme sürecinde etkisiz kaldıklarını düşünür.
3) Pazarlık
Bireyin umutsuzca zaman kazanmaya çalıştığı evredir. Eğer ölmeyip sağlıklı bir şekilde
hayatta kalırsa denemeler yapacağı konusunda doktorla, aile üyeleriyle, din adamlarıyla
pazarlık yapar. (Örneğin, Tanrı onu kurtarır ve iyileşirlerse hayatını dine adamaya karar
vermek.)
4) Depresyon
Pazarlığın işe yaramayacağını ve zamanının azaldığını hissetmeye başlayan birey, yaşamının
gerçekten sona erdiğini fark etmesiyle depresyon aşamasına geçer. Bu aşamada kendini ölüme
hazırlamaya çalışır.
5) Kabul
Bireyin yaklaşan ölümünü kabul ettiği aşamadır. Kabul aşamasındaki birey genellikle
duygusuz gözüküp iletişimsiz kalmayı tercih eder. Kendisiyle barıştığı imajını çizmeye
çalışır.
Ölümcül hastalıklarının son evresindeki insanlar gözlemlendiğinde hepsinde Kübler- Ross’un
belirlemiş olduğu evrelerin gelişmeyebileceği ve diğer koşullar altında ölümle karşılaşan
insanların bu aşamaları sırasıyla ve tam olarak deneyimleyemeyebileceği unutulmamalıdır.
Hastalıklarının son evresindeki hastalar bile aşamalar arasında ileri geri hareket edebilir.
Belki de bazıları ölümü dört gözle bekleyebilir. Tüm bunlara ek olarak kültürel farklılıkların
ölümü değerlendirme ve kabullenmede son derece önemli olduğu da unutulmamalıdır.
Psikolojik Danışman Gözdenur Tetik
