‘’Kayıp ‘’ Türk Dil Kurumunda yitme, yitim olarak tanımlanmakta… Neleri kaybedebiliyoruz birlikte bir bakalım.
Kayıp denildiğinde yakın bir ilişkinin sona ermesi, değer verilen ve sevilen bir kişinin ya da nesnenin kaybı, iş kaybı, organ kaybı ve bazı değerlerin kaybı örnek verilebilir. Son dönemde de çok sevdiğimiz insanları, evlerimizi, hayallerimizi kaybettik. Peki kayba nasıl tepki verdiğimize bir bakalım.
Yas, değer verilen ve sevilen bir kişinin ölümünün, yakın bir ilişkinin sona ermesinin, bir uzuv kaybının ya da bazı değerleri kaybetmenin ardından kayıp yaşayan bireylerin verdiği davranışsal, bilişsel ve duygusal tepkiler olarak da nitelendirilebilir. Kayıp karşısında verilen tepkiler çoğunlukla doğal tepkilerdir. Yas sürecini her birey subjektif olarak deneyimlemektedir.
Bunun yanı sıra yaşanan kaybın üzerinden en az altı ay geçmesine rağmen kişinin mesleki ve sosyal yaşam alanlarında işlevselliğin giderek bozulması halinde ortaya çıkabilen patolojik yas durumu da mevcuttur.
Yas Sürecinde Beklenen Davranışlar / Uyum Sağlama Evresi
İnkar: Bu aşama yas tutmanın ilk aşamasıdır. Kişi bilinçdışı bir şekilde acı verici durumdan kaçınır. “Bu benim başıma gelmiş olamaz, neden ben’’ gibi ifadeler kullanabilir.
- Öfke: Birey, kontrol edemediği duygular için başka kişileri ya da durumları suçlar. Duygularını kontrol altına almaya çalışır.
- Pazarlık etme: Bu evrede birey anlaşmalar yaparak gerçeği değiştirme çabasına girebilir.
- Depresyon: Birey, kaybı yaşamanın acısını ve verdiği sıkıntılarını çekmektedir.
- Kabullenme: Kaybın gerçekliğinin kabullenildiği, yeni yaşam sürecine uyum sağlanmaya başlanıldığı aşamadır.
Yas süreci yaşayan biri; gerçekten duygularının anlaşıldığını hissettiği ve duygusal samimiyetin teşvik edildiği bir ilişkide kendini güvende hissedecektir.
Klinik Psikolog Ebru Özyılmaz Ayerlikaya
