Türkçe tıbbi karşılığı duygusal sağırlık olarak ifade edilen aleksitimi, bireylerin hem kendi hem de diğerlerinin duygularını anlama yetisinden yoksun olması anlamına gelmektedir. Aleksitimi kişilerarası ilişkilerde, duygusal farkındalık ve bağlılık konularında zorluklara sebep olmaktadır. Bu bireyler empati yapamamaları, karşısındaki kişilerin duygularını hissedememeleri gibi birçok sebeplerden dolayı iletişimde yetersiz kalabilmektedir. Daha çok somut ve mekanik çözüm odaklı düşündükleri için kendi içsel dünyalarına dönmekte zorlanmaktadırlar. Yaşadıkları bu sorun nedeniyle baş ağrısı, mide rahatsızlıkları, çeşitli vücut ağrıları gibi fiziksel rahatsızlıklarla da sıkça karşılaşabilmektedirler.
Aleksitimi neden olur?
Aleksitiminin birçok nedeni olabilir. Çocukluk döneminde çocuğa yetersiz ilgi ve sevgi kaynaklı bağlanma sorunları, aile içerisinde yetersiz sosyalleşme, yetersiz eğitim sonucunda kelime dağarcığının gelişememesi, genetik faktörler, beyindeki duyguları şekillendiren bölümün (limbik sistem, temporal lob) yeterince çalışmaması ve bireyin çevresindeki kişilerin duygularını ifade edememesinden dolayı kişinin sosyal olarak bu kişileri gözlemleyerek bu durumu öğrenmesi gibi durumlar aleksitimiye yol açabilir.
Belirtileri nelerdir?
Bireyler kendi duygularını anlamakta, anlamlandırmakta güçlük çekerler ve duygularını sözel olarak ifade edemezler. Başkalarının duygularını anlamakta ve anlamlandırmakta da güçlük yaşarlar. Duygularını sözel olarak değil ancak fiziksel bileşenlerini (belirtilerini) kullanarak anlatırlar. (Psikosomatik belirtiler) Sınırlı hayal gücüne sahiptirler.
Tedavi süreci nasıldır?
Tanı koyabilmek amacıyla bireylere Toronto Aleksitimi Ölçeği uygulanıp, tanının konulmasının ardından, bu konuda duygusal ve bilişsel terapiler ile olumlu sonuçlar almak mümkündür. Psikoterapi sayesinde bireylerin duygularıyla yüzleştirilmesi ve duygularını fark etmesi sağlanabilir. Böylece bireyler yaşadıkları olaylar karşısında ne hissettiğini anlayabilecek duruma gelir.
Yazar
Harika YANIK
Uzman Klinik Psikolog
